بنیاد بین المللی حفظ قران کریم

« الحمدُلله الّذی هدانا لهذا و ما کُنّا لنهتدی لولا ان هدانا الله » ( قرآن کریم )

ستایش مخصوص خداوندی است که ما را به این (نعمت ها) رهنمون شد و اگر خدا ما را هدایت نکرده بود ما(به این ها) راه نمی یافتیم.

اغنی الناس حمله القرءان ، من جعله الله تعالی فی جوفه (رسول اکرم «ص» – کنزالعمال جلد 1 )

بی نیازترین مردم، حافظان قرآنند، کسانی که خداوند متعال قرآن را در عمق وجودشان جای داده است.

عوامل اصلی در حفظ قرآن کریم:

1- قرآن کریم : با رسم الخط عثمان طه (15 سطری بدون ترجمه) در اندازۀ رقعی یا وزیری

2- مکان حفظ : مکان مشخص رو به قبله و همیشگی دور از رفت و آمد ، برای تمرکز ذهن به هنگام حفظ آیات بسیار ضروی است (دور از سروصدا، سکت و آرام)

3- زمان حفظ : مهم ترین اصل درخصوص حفظ ، نظم زمانی است :

1- وقت ثابت و مشخص 2- به صورت روزانه و مستمر

3- حفظ اولیه حداکثر نیم ساعت 4- عدم حفظ در زمان خواب آلودگی

تذکر با حدیث : « قلیل تدوم علیه ارجی من کثیر مملول منه (نهج البلاغه – حکمت 278 – امام علی (ع))

کار اندکی که ادامه یابد از کار بسیاری که انسان را به ستوه می آورد امیدوار کننده تر است.

4- ترجمه : توجه به ترجمه و مفاهیم آیات از عوامل تأثیرگذار در کیفیت حفظ است و در پایداری آیات حفظ شده مؤثر است. استفاده از ترجمه های شیوا و روان (ترجمه آیت الله مکارم شیرازی – استاد محمدمهدی فولادوند – آیت ا… مشکینی - استاد ابوالفضل بهرام پور و ….)

یادآوری : قرآن حفظ باید جدای از قرآن ترجمه باشد تا اثر نامطلوب در حفظ نداشته باشد.

5- ترتیل خوانی : برای بهره مندی از آیات حفظ شده در محافل قرآنی، مسابقه و …. شایسته است با روش ترتیل، آیات را حفظ کنید. در این خصوص تمرین و تقلید از تلاوت های ترتیل اساتید : محمدصدیق منشاوی ، محمودخلیل الحصری، عبدالباسط و پرهیزگار و …. درساختار ترتیل مطلوب بسیار مؤثر است. ترتیل منشاوی به لحاظ فنی و روان بودن آن مناسب تر است.

عوامل جانبی و فرعی دیگری که در کیفیت حفظ مؤثرند عبارت است از :

1- تغذیه مناسب

2- خواب و استراحت کافی

3- تفریح

4- ورزش

5- نظم و انضباط

6- برخورداری از سن مناسب

در روایاتی که از پیامبر اكرم حضرت محمد صلی الله علیه و آله نقل شده است حفظ قرآن بسیار مورد توجه واقع شده و برای آن ثواب و فضیلت فراوانی ذكر شده است.

آن حضرت در روایتی فرموده اند:«عدد و درجه های بهشت، عدد آیه های قرآن است، و كسی كه همدم قرآن است چون وارد بهشت شود به او گفته می شود: بالا برو و بخوان، كه برای هر آیه ای درجه ای است، و بدین ترتیب بالاتر از درجه حافظ قرآن درجه ای نیست.»

بحارالانوار، ج 92، ص .22

و فرموده اند: قرآن را بخوانید و آن را حفظ كنید كه خداوند دلی را كه قرآن را حفظ كند عذاب نمی كند.»

بحارالانوار، ج 92، ص .20

و فرموده اند:«كسی كه قرآن را حفظ كند و حلالش را حلال و حرامش را حرام بداند، خداوند او را به بهشت می برد و شفاعت او را درباره 10 نفر از خاندانش كه آتش دوزخ به آن ها واجب گشته است می پذیرد.»

بحارالانوار، ج 92، ص .20

و فرموده اند: «لايعذب الله قلباً وعي القرآن»

خداوند قلبي را كه قرآن را در خود جاي داده عذاب نمي‌كند.

امالي شيخ صدوق ج 1 ص 6.

اگر ما معتقدیم - که معتقدیم - که عمل به قرآن، اساس و محور احیاء قرآن است و مسئله به تلاوت و خواندن و اینها ختم نمیشود - که به آن اعتقاد داریم؛ معتقدیم باید به قرآن عمل کنیم، باید جامعه‌مان را قرآنی کنیم، باید فکرمان را قرآنی کنیم، باید عملمان را قرآنی کنیم، باید قرآن را باور کنیم؛ قرآن را باور کنیم و وعده‌ی قرآن را وعده‌ی صدق و حق بدانیم، همین‌طور که خود قرآن میفرماید: «و تمّت کلمة ربّک صدقاً و عدلاً لامبدّل لکلماته»؛ همچنانی که باید تعاملمان با شخص خودمان، با افراد خانواده‌مان، با افراد محیط کارمان، با افراد اجتماعمان، با مسلمین کشورهای دیگر، با قدرت ها، با ملت ها و همه‌ی اینها باید با نَفَس و روح قرآنی تنظیم بشود؛ اینها همه‌اش درست است و به آن اعتقاد داریم؛ احیاء قرآن، عمل به قرآن و گرامی داشت قرآن این است؛ اینها درست - اما اینها معنایش این نیست که ما تلاوت قرآن را دست کم بگیریم. من میخواهم به شما «قرآنی»ها - که اهل تلاوت، اهل تجوید و اهل لحن و آهنگ و صوت و خواندن قرآنید - این را تأکید کنم، گاهی شنیده میشود که بعضی میگویند آقا به قرآن باید عمل کرد؛ خوب، این حرف درستی است؛ اما مقصودشان این است که تلاوت قرآن و آرایه‌های قرآنی را دست کم بگیرند! من با این مخالفم. تلاوت قرآن هم جزوِ یک مجموعه و منظومه‌ای است که اینها همه به هم متصل است؛ این هم بایستی مورد توجه قرار بگیرد و گرامی داشته شود. هم باید تلاوت بکنید و هم باید معانی قرآن را بفهمید؛ اگر معنای قرآن را فهمیدید، میتوانید بهتر تلاوت کنید.
پس اول باید خوب بخوانید؛ تلاوت را خوب، زیبا و جامع و صحیح بخوانید؛ دوم، معانی و مفاهیم قرآنی را بفهمید، و سوم، قرآن را حفظ کنید. حفظ قرآن خیلی مهم است. شما جوان ها به این احتیاج دارید و می توانید. وقتی شما حافظ قرآن هستید، این تکرار آیات قرآنی و انس دائمی با قرآن، به شما فرصت میدهد که در قرآن تدبّر کنید. «تدبر در قرآن» با همین‌طور خواندن و رد شدن به دست نمی‌آید؛ با یکبار و دوبار خواندن هم حاصل نمیشود؛ با تکرار و انس با آیه‌ای از قرآن و امکان تدبّر در آن به دست می‌آید. و چقدر لطایف در قرآن کریم هست که اینها را جز با تدبّر نمی توان فهمید. بنابراین حفظ و فهم معانی قرآن و تلاوت آن لازم است.
در مورد تلاوت قرآن هم ما هر سال به طور مفصل اینجا نکاتی را عرض کرده‌ایم و الحمدللَّه روزبه‌روز هم جماعت قرآنی ما، هم دائره‌شان وسیع‌تر شده و هم از این جهت بهتر شده‌اند؛ با خواندن قرآن و کیفیت اثرگذاری با تلاوت آشنا شده‌اند. هر تلاوتی اثرگذار نیست؛ بعضی از تلاوتها هست که وقتی اجرا میشود، معانی قرآن را در گوش و دل و جان مخاطب رسوخ میدهد؛ دست یافتن به چنین تلاوتی، این باارزش است. ما میخواهیم به آنجا برسیم. البته شرط این، صدا هست، موسیقی هست، کیفیت ترکیب‌بندی آیات و تلاوتی که انجام میگیرد، هست؛ همه‌ی اینها مؤثر است.
بنده همه‌اش ترسم از این است که شما جوان های خوب ما - همین قراء خوبی که الان هستید و اینجا هم تعداد زیادیتان حضور دارید - خیال کنید اینجایی که شما رسیده‌اید، این پله‌ی آخر است. نه آقا، این پله‌ی آخر نیست. نباید توقف بکنید؛ باید به جلو حرکت کنید؛ باید پیش بروید و روزبه‌روز باید بهتر بخوانید و بهتر بشوید، که این ممکن هم هست. البته این به ترتیباتی از لحاظ تعلیم و کانون های قرآنی احتیاج دارد و این دوستانی که دست‌اندرکار این مسائل هستند، بایستی مقدمات را فراهم کنند و صدا و سیما هم بایستی کمک بکند.
اگر ان‌شاءاللَّه تلاوت قرآن در جامعه‌ی ما همگانی شود، همه بتوانند قرآن را صحیح بخوانند و همه‌ی خانه‌ها موج شوق به تلاوت قرآن را در خود جای بدهند، آن وقت ما امیدمان به اینکه جامعه‌ی اسلامی و قرآنىِ به معنای واقعی در این کشور تشکیل بشود، بیشتر خواهد شد.
این که میگویم عمل به اسلام، این است که ما حرف و وعده‌ی قرآن را قبول داشته باشیم، معنایش این است که وقتی قرآن میگوید «و لینصرنّ اللَّه من ینصره انّ اللَّه لقوی عزیز»، این را باور کنیم. اگر نصرت خدا کردید، «لینصرنّ اللَّه»، خدا شما را نصرت میکند. «انّ اللَّه غالب علی امره»، این را باور کنیم. این معرفت قرآنی به ما یکچنین باوری را میدهد؛ آن وقت ثمره و نتیجه‌اش در بیداری ملتها، در ضعف روزافزون قدرتهای متجاوز و در به هم خوردن برنامه‌ی متجاوزان و مستکبران برای کشورهای مسلمان، اینجاها ظاهر میشود. .

بنابراین با قرآن انس بگیریم، قرآن را باور کنیم و قرآن را بفهمیم. کار قرآنی در کشور ما خوشبختانه به صورت انبوه انجام گرفته و دارد انجام می گیرد؛ اما نباید این حرکت هرگز دچار وقفه بشود. و شما جوان های قرآنی عزیز را - که با قرآن مأنوس و مفتخر به قرآن هستید - توصیه میکنم که این راه و شیوه را و این منهج مبارک را ادامه دهید و دنبال کنید

«آنچه كه ما را به حقايق نورانى ميرساند، تدبر در قرآن است؛ و اين حفظ قرآن كه بحمدالله امروز در بين شما جوانها، در بين جوانهاى كشور، در سرتاسر كشور رواج پيدا كرده است، يك مقدمهى خوبى است براى تدبر. يعنى حفظ و تكرار و انس با آيات كريمهى قرآن و پىدرپى آيات الهى را مورد توجه قرار دادن، موجب ميشود كه انسان بتواند در قرآن تدبر كند.»
جملات بالا بخشي از بيانات رهبر معظم انقلاب است . ايشان پيش از اين نيز بارها بر اهميت ترويج حفظ قرآن كريم تاكيد كرده و آن را دريچه‌اي براي ورود به ساحت فهم و تدبر در قرآن دانسته بودند. تاكيداتي كه مؤيد به احاديت بسيار زيادي است كه از اهل بيت(عليهم السلام) نقل شده و جايگاه رفيع حافظان قرآن را نشان مي‌دهد.
براي مثال حضرت رسول اكرم(صلي الله عليه و آله و سلم) مي‌فرمايند: گرامي‌ترين بندگان بعد از انبياء علما و سپس حافظان قرآن هستند. مانند انبياء از دنيا مي‌روند، همراه انبياء از قبرهايشان خارج مي‌شوند، به همراه انبياء از صراط مي‌گذرند و ثواب انبياء را مي‌برند. پس خوشا به حال پوينده راه علم و حافظ قرآن، به سبب كرامت و شرافتي كه نزد خدا دارند.(بحارالانوار /ج 89/ ص 18ـ 19)
همچنين اميرالمونين علي(عليه السلام) نيز در اينباره فرموده‌اند: قـرآن را تـلاوت كـنـيـد و آن را به خاطر سپاريد، زيرا خداوند متعال دلى را كه قرآن را در خود دارد عذاب نمى‌كند.( بحار الانوار، ج 89، ص19)
جدا از آثار اخروي، حفظ قرآن تاثيرات مثبت فراواني نيز بر زندگي روزمره انسان دارد كه خود بحثي مفصل است. حال كه در ماه بهار قرآن شرف حضور داريم و دلها بيشتر متوجه كلام الله شده است، فرصت مناسبي است تا حفظ قرآن را شروع كنيم. مخصوصا كه دانشجويان و دانش آموزان در تعطيلات تابستاني بسر مي‌برند و فرصت كافي براي وقت گذاشتن در اين زمينه را دارند.
بهترين روش حفظ قرآن
حفظ ديداري بهترين روش براي حفظ قرآن است. حفظ شنيداري و اشاره‌اي دو نوع ديگر حفظ هستند كه عموميت حفظ ديداري را ندارند و توصيه نمي‌شوند. حفظ قرآن با روش ديداري به دو طریق محقّق مي‌شود:
نخست اینکه فرد كل مقطع مورد نظر براي حفظ (براي مثال صفحه اول جزء 30) را چندين بار از ابتدا تا انتها از رو مي‌خواند و البته اين خواندن را با نيت حفظ كردن و همراه با دقت بر الفاظ آيات و محل قرار گرفتن هر آیه انجام می‌دهد.
طریقه دیگر این است که فرد به جاي خواندن مكرر كل مقطع و حفظ يكباره آن، به خواندن و حفظ كردن تك‌تك آيات مي‌پردازد و سپس با كنار هم قراردادن آنها، كل مقطع را حفظ مي‌نمايد.
تجربه نشان داده كه حفظ به طریقه دوم زمان كمتري مي‌گيرد و از طرفي كيفيت كار نيز در اين روش مطلوب‌تر است. از اين‌رو بهتر است براي پرداختن به حفظ قرآن از روش دوم استفاده كنيم.

1. چه مقدار از قرآن را حفظ هستید ؟

2. چه برنامه ای برای حفظ قرآن دارید ؟

3. چه عواملی مانع از پرداختن به حفظ قرآن است ؟